Katolalašvuođa boahtin sámeguovlluide 1100-logus guđii luottaid sihke sápmelaččaid oskkoldateallimii ja ávnnaslaš kultuvrii. Katolalašvuođas Maria-nieida lea bearraša ja mánáid várjaleaddji. Sápmelaččaid oskkus eallima várjalii Sáráhkká, gii veahkehii riegádahttimis ja suodjalii nissoniid ja mánáid muhto maiddái boazomisiid. Muhtin guovlluin sápmelaččaid ipmil Sáráhká álge gohčodit maiddái Marian. Nieida Maria silbamonográmma – hábmehallon M-bustáva – atnigohte almmolaččat, go dan gehčče suodjalit bahás.
Nieida Maria monográmma lea sápmelaš čiŋaheami oassi, mas lea iežas mearkkašupmi – dego buot das, mii laktása sámegáktái. Symbola lea dovddus masa olles Sámis, ja dat lea adnojuvvon rohkiin, boagánnásttiin ja silbakráva čiŋaheamis. Nieida Maria oaččui dehálaš rolla sápmelaččaid eallimis, jáhkkimis Sáráhkká-kultta dihte. Nuba lea váttis diehtit laktásiigo dákkár monográmmačiŋaid geavaheapmi jáhkkui Nieida Maria vai Sáráhká – vai kánske guktuid – bassivuođas. Dát guokte ášši suddaluvaiga oasil nubbásis, dego máŋgga earáge katolalašvuođa iešvuođa, mat ovttastuvve sápmelaččaid máilmmioidnui ja filosofiijai.
Nieida Maria monográmma máddagat leat romálaškatolalašvuođas. Dat doaimmai bassiidvádjolansymbolan sistersalaš Tautra Maria kloastaris, mii vuođđuduvvui Troandima vutnii jagi 1207. Troandimis symbola leavai sápmelaš čiŋaide kánske gávppašeami bokte. Álggus dat lea jáhkkimis leamaš dahkkojuvvon meissegis, man sápmelaččat atnet suoji addi metállan. Symbola hápmašuvvá gohttalaš bustávvahámi uhca M:s ja ruvnnus, mat hábmejit ovttas Nieida Maria monográmma. Monográmma ja dan M-bustáva leat máŋgii nu stiliserejuvvon, ahte daid lea váttis dovdat.
Nieida Maria monográmmat gávdnojit maiddái sámi ássanbáikkiid arkeologalaš materiálain. Dat čájehit ahte sápmelaččat leat atnán dáid čáppa, symbolalaš čiŋaid jahkečuđiid.